Zmiany klimatu w naszym życiu
Zmiany klimatu mają ogromny wpływ na funkcjonowanie ludzi i środowiska. Lasy, łąki, góry, wybrzeże, miasta i wsie odczuwają ich skutki na różne sposoby. Postępujące zmiany klimatu są faktem, a ich dotkliwe efekty można zaobserwować w wielu obszarach naszego życia już teraz.
Zmiany klimatu odczuwane są w różnych szerokościach geograficznych na różny sposób. W Polsce o zmianach klimatu świadczą przede wszystkim rosnąca temperatura – około 0,7°C na 100 lat (ostatnie 40 lat jest najcieplejszym okresem w historii obserwacji w Polsce), a także zmiana charakteru opadów – w ciepłej porze roku opady są coraz gwałtowniejsze.
Ekstremalne temperatury i susze atmosferyczne albo zwiększona częstotliwość i intensywność ulewnych deszczy, to zjawiska pogodowe, które mają ogromny wpływ na funkcjonowanie miast i ich mieszkańców.
Zagrożenie powodziami i podtopieniami
Większość polskich miast nie jest gotowa na radzenie sobie ze skutkami anomalii pogodowych w wyniku zmian klimatu. Intensywna rozbudowa infrastruktury w miastach wiąże się z uszczelnianiem gleb na skutek niekontrolowanego asfaltowania, betonowania i pokrywania kostką brukową zabudowywanych terenów. Powierzchnie utwardzone nie tylko przyczyniają się do zwiększenia negatywnych skutków upałów, ale także uniemożliwiają pochłanianie wody przez grunt, a przez to istotnie przyczyniają się do nieodwracalnych strat w wyniku powodzi opadowych i rzecznych. Dzisiaj zagrożone powodzią są nawet miasta, które nie mają dostępu do rzek.
Ze względu na zmieniający się klimat i związane z tym procesem zagrożenia, normy stosowane w budownictwie muszą być zmienione. Budynki przemysłowe i użyteczności publicznej wykazują pewną odporność, natomiast budownictwo mieszkaniowe jest szczególnie wrażliwe na zmiany klimatu. Niepohamowana urbanizacja wiąże się z ekspansją deweloperów na tereny zalewowe. Mieszkańcy osiedli usytuowanych na takich obszarach są narażeni na powodzie i podtopienia.
Zdrowotne skutki zmian klimatu
Wysokie temperatury, silne wiatry powalające drzewa czy budynki zagrażają bezpośrednio zdrowiu i życiu ludzi. Wraz z postępującymi zmianami klimatu wzrasta ryzyko zranień, infekcji, a nawet zwiększonej częstotliwości chorób zaliczanych do kategorii „chorób klimatozależnych”.
W tej kategorii znajdują się schorzenia wywołane bezpośrednio przez czynniki pogodowe oraz te, które się nasilają bądź rozprzestrzeniają pod wpływem czynników pogodowych – wysokich lub niskich temperatur. Do takich chorób zalicza się: choroby układu krążenia, choroby oddechowe, nowotwory skóry, boreliozę, alergie, zatrucia pokarmowe, wychłodzenia czy zakaźne choroby inwazyjne.
Na skutki zmian klimatu narażeni jesteśmy wszyscy, a szczególnie ludzie starsi (powyżej 65 lat), dzieci, osoby cierpiące na choroby układu oddechowego, krążenia i serca, a także osoby niepełnosprawne i bezdomni.
Kiedy wysokie temperatury utrzymują przez wiele dni, przy jednoczesnym braku opadów deszczu i ograniczonym wietrze, rośnie stężenie alergenów i pyłków w powietrzu, co skutkuje wzrostem zachorowalności na alergię i wzmożoną intensywnością objawów u osób chorych na astmę. Wahania temperatury i ciśnienia atmosferycznego, występujące szczególnie w przejściowych porach roku (wiosna i jesień) i fale upałów w lecie przyczyniają się do wzrostu ryzyka zgonu lub wystąpienia chorób związanych z niebezpiecznymi warunkami termicznym i dużym nasłonecznieniem. Niezależnie od wieku, osoby z zaburzeniami termoregulacji znajdują się w grupie szczególnie narażonej.
Aby ograniczyć ryzyko, warto dbać o zacienione miejsca w przestrzeni publicznej czy tworzenie kurtyn wodnych. Zielone tereny rekreacyjne z zacienioną przestrzenią do zabaw dla dzieci zagwarantują ochronę przed niebezpiecznymi konsekwencjami upałów.
Społeczno-gospodarcze skutki zmian klimatu
Nie mniej odczuwalne są także społeczno-gospodarcze skutki zmian klimatu i związane z nimi koszty finansowe, majątkowe i emocjonalne. Spowodowane upałami, zamieciami śnieżnymi, ulewami, powodziami, podtopieniami czy wichurami i intensywnymi burzami utrudnienia w korzystaniu z komunikacji czy usług dostępnych na terenie miasta nie tylko obniżają komfort życia mieszkańców, ale mogą także wpływać na dochody przedsiębiorstw, a tym samym na sytuację zawodową wielu osób. Ocieplenia klimatu i inne ekstremalne zjawiska pogodowe mogą także wpłynąć na ograniczenie dostępności lub wręcz czasowe wyłączeniu wielu usług, a także większą awaryjność sprzętów.
Coraz cieplejsze lata czy mroźne zimy generują potrzebę inwestycji w instalacje termiczne i klimatyzację. Natomiast awarie w wyniku huraganów i burz, np. instalacji elektrycznych albo systemów chłodzenia elektrowni zużywających 70% całkowitych poborów wody w Polsce, mogą przyczynić się do licznych wzrostów cen, w tym wzrostu prądu i wody.
Koszty związane z naprawą zniszczeń powstających na skutek zmieniającego się klimatu nadwyrężają budżety gospodarstw domowych, fundusze miejskie, ale także dochody przedsiębiorstw, których straty finansowe wpływają także na sytuację zawodową wielu osób. Szacuje się, że straty poniesione w Polsce w wyniku warunków klimatycznych w latach 2001-2010 wyniosły około 54 mld zł.
Zmiany klimatu to już nie tylko odległa wizja naszej przyszłości, ale coraz bardziej powszechna i odczuwalna rzeczywistość, z którą musimy się zmierzyć w różnych obszarach naszego życia. Adaptacja do zmian klimatu w mieście obejmuje szeroki zakres działań z udziałem wielu podmiotów, przede wszystkim tych związanych z obszarami, takimi jak: zdrowie publiczne, zagospodarowanie przestrzenne miasta, zarządzanie kryzysowe, zasoby i gospodarka wodna, miejska infrastruktura techniczna oraz środowisko i system przyrodniczy mieście.
Autor
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
Zdjęcia
Zdjęcia: negativespace.co
Grafika: http://44mpa.pl/
Źródła
http://44mpa.pl/wp-content/uploads/2017/03/Zmiany-klimatu-w-naszym-życiu.pdf
http://ios.edu.pl/pol/aktualnosci/15.01.14/adaptacja_wrazliwych_sekt_i_obsz_Polski_do_zmian_klimatu.pdf
http://adaptcity.pl/wp-content/uploads/2016/09/Synteza_analizy- dokumentow.pdf
http://klimada.mos.gov.pl/zmiany-klimatu- w-polsce/tendencje- zmian-klimatu/
http://ios.edu.pl/pol/aktualnosci/15.01.14/adaptacja_wrazliwych_sekt_i_obsz_Polski_do_zmian_klimatu.pdf
http://ios.edu.pl/pol/aktualnosci/15.01.14/adaptacja_wrazliwych_sekt_i_obsz_Polski_do_zmian_klimatu.pdf
http://klimada.mos.gov.pl/blog/2013/04/15/obszary-miejskie/ (Kuchcik i Degórski 2009). http://klimada.mos.gov.pl/blog/2013/04/15/transport/ http://www.imgw.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=247&Itemid=281 http://adaptcity.pl/dobry-klimat- w-miescie/
Klimada 14 IPCC 2007, zaadoptowane dla obszaru Polski
Błażejczyk 1998
SPA2020 s. 26, 41