Ptasie pisanki – nowa ekspozycja Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego UwB

Zielone, niebieskie, brązowe, oliwkowe, kremowe, białe, gładkie, w kropki, paski i w inne desenie. Takie zachwycające jaja składają się na wystawę „Ptasie pisanki” przygotowaną przez Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze im. Profesora Andrzeja Myrchy. Kolorowe dzieła autorstwa matki natury można podziwiać do końca czerwca w holu na parterze Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku, w kampusie przy ul. Ciołkowskiego

Dlaczego niektóre ptasie jaja są kolorowe?

Na wystawie są jaja 19 gatunków ptaków, w tym 3 gatunków pingwinów, emu, ale też przedstawicieli krajowej awifauny. Ponadto kolejne eksponaty zostały zaprezentowane na przygotowanych barwnych planszach.

– Różnorodne kolory, plamki i desenie na jajkach to swoisty kamuflaż, który ma zmylić drapieżnika. Białe jajka składają między innymi dziuplaki, czyli ptaki gniazdujące w dziuplach, np. sowy lub dzięcioły – wyjaśnia dr Anna Matwiejuk, kierownik UCP. – Kolor skorupki jajka zależy od obecności swoistych barwników: protoporfiryny (odpowiada za kolor brązowy i jego odcienie, wraz z czerwonym, żółtym i czarnym), biliwerdyny (nadaje odcienie niebieskie i zielone) oraz jej chelatu z cynkiem. W skorupkach białych nie ma żadnego barwnika.

Niecodzienne kolory

Najbardziej kolorowe jajka mają np. emu: tuż po zniesieniu są one ciemnozielone, potem stają się czarne. Z kolei drozd śpiewak znosi jaja turkusowe w czarne kropki, kos zwyczajny – niebieskozielone, pleszki zwyczajne – błękitne. Jaja czajki są brązowożółte w ciemniejsze plamy, pustułki – białożółte, szaroróżowe lub ceglastoróżowe z gęstymi rdzawobrązowymi plamami.

– Jajko jest cudem natury, jest strukturą, w której rozwija się nowe życie: z jednej strony chroni młode pisklę, a z drugiej strony dostarcza pożywienia – mówi dr Matwiejuk. – Ciekawe są również kształty jaj. Np. sowy „dziuplaki” składają jaja okrągłe jak piłeczki, ptaki gniazdujące na klifach, takie jak nurzyki – stożkowate, a np. czajki, które budują gniazda na ziemi – gruszkowate. Jaja nurzyków mają ponadto niezwykły spiczasty kształt i niesamowite kolory, cechują się najbardziej bogatą paletą barw. Uchodzą za jedne z najpiękniejszych jaj na świecie.

Różne rozmiary

Jajka ptasie osiągają również różne rozmiary. Największym jajem jest dziś jajo strusia, ważące ponad 1,5 kg, najmniejszym zaś – jajo kolibra hawajskiego o wadze 0,4 g. Wśród naszych krajowych ptaków największe są jaja łabędzi, żurawi, orłów, bielików czy bocianów. Najmniejsze jaja znoszą zaś czyżyki i mysikróliki – ważą około grama.

Na wystawie przygotowanej przez Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze można też poznać szczegółowo budowę jaja i proces rozwoju ptasiego zarodka.